We hebben last van veiligheidsschaamte!

Veiligheidsschaamte is schaamte over onzinnige veiligheid. In situaties waarin we ons gedragen als veiligheidsschapen. Dat leidt tot veiligheidsscherts, maar ook tot veiligheidsschijn. En dat versterkt dan weer de veiligheidsschaamte.

Ik meld mij bij de receptioniste van het kantoorpand. Of ik al eens eerder op bezoek was bij het bedrijf, vraagt zij vriendelijk. Ik krijg een brochure met de betekenis van veiligheidsborden en ontruimingssignalen. Ik zet een handtekening, verklaar dat ik alles heb begrepen. Mijn gesprekspartner laat lang op zich wachten en ik raak geïrriteerd. Ik haat zinloos wachten.

Verontschuldigingen voor veiligheidscircus

Waarom heb ik niet afgesproken in de kroeg om de hoek? Ver weg van receptionistes en veiligheidsregels. Uiteindelijk arriveert mijn afspraak. Hij put zich uit in verontschuldigingen. Voor het lange wachten en voor, zijn woorden, het veiligheidscircus. Hij wordt geplaagd door schaamte over overdreven veiligheidsregels. Ik noem het veiligheidsschaamte.

Humor als uitlaatklep voor veiligheidsschaamte

Werknemers wijzen fijntjes op de discrepantie tussen de papieren procedures van het managementsysteem en de weerbarstige praktijk. Ze maken grappen over de trap in het bedrijfspand: het pictogram, een hand die de leuning vasthoudt, maakt duidelijk wat van trapgebruikers wordt verwacht. Een creatieve medewerker veranderde het in een plaatje van een skateboard. Een soort veiligheidsbord met als boodschap: skaten toegestaan.

Ik moet denken aan filmpjes die je wel eens ziet van skaters. De trapleuning in kwestie lijkt me een uitdaging, zelfs voor gevorderden. Humor als uitlaatklep voor veiligheidsschaamte. En een uitstekende aanleiding voor een discussie over veiligheid. Maar het management denkt daar anders over, laat het bordje verwijderen en berispt de rebelse medewerker. Veiligheid is een serieuze zaak en managers houden niet van veiligheidsscherts.

De organisatie als slachtoffer van het systeem

Ik bezoek een chemische fabriek met een collega. We blijken niet te zijn aangemeld als visitor, maar als contractor. Met verstrekkende gevolgen. Onze gastheer probeert een werkvergunning uit het hoofd van het bewakingspersoneel te praten, want we komen alleen voor een vergadering. Tevergeefs. Opnieuw veiligheidsschaamte.

Pas nadat we een lange veiligheidsfilm hebben bekeken en succesvol een meerkeuzetoets hebben afgelegd, mogen we het fabrieksterrein op. Je ziet het vaker de laatste tijd: het systeem is er niet om de organisatie te ondersteunen, maar de organisatie is slachtoffer van het systeem. En wie zou dat ter discussie willen stellen als het gaat om De Veiligheid? Het bedrijf als een verzameling makke lammeren, slachtoffers van de uniforme regels van het systeem. Een soort van veiligheidsschapen.

Na elk incident volgen nieuwe veiligheidsregels

Na elk incident worden nieuwe veiligheidsregels uitgevaardigd. Vaak is het paniekvoetbal. Een werknemer valt van zijn dienstfiets als hij het bedrijfsspoor oversteekt. Voortaan moeten alle werknemers lopend met de fiets aan de hand het spoor oversteken. Een medewerker verwondt zich met een schaar. Voortaan moeten alle medewerkers speciale handschoenen gebruiken als zij een schaar gebruiken.

Niemand weet of zulke maatregelen het veiliger of juist onveiliger maken. Het is schone schijn. Veiligheidsschijn. En die versterkt dan weer de veiligheidsschaamte.

bron: arbo-online.nl